Baby Bag

თუ ქალი და მისი ოჯახი მომზადებულები და ინფორმირებულები შეხვდებიან ორსულობას ყველა უსიამოვნების და გართულების პრევენცია შესაძლებელია

თუ ქალი და მისი ოჯახი მომზადებულები და ინფორმირებულები შეხვდებიან ორსულობას ყველა უსიამოვნების და გართულების პრევენცია შესაძლებელია

ორსულების მშობიარობისთვის მოსამზადებელ ფსიქოლოგიურ რჩევებზე ​MomsEdu.ge-ს ესაუბრა ფსიქოლოგი რუსუდან სამხარაძე.
- რა არის მთავარი დეტალი, რისთვისაც მზად უნდა იყოს ორსული, რომ მშობიარობის შემდეგ ნაკლები ფსიქოლოგიური წნეხის ქვეშ აღმოჩნდეს?
- ორსულობა ქალის ცხოვრების განსაკუთრებული პერიოდია, სიხარულთან და ბედნიერებასთან ერთად ხშირად დაბნეულობის, შიშის, შფოთვის, უგუნებობისა და დეპრესიის პერიოდად იქცევა. ახალი სიცოცხლის ჩასახვა, დიდ მოლოდინთან ერთად, ორგანიზმისთვის დიდი გამოწვევაცაა და ეს საპასუხისმგებლო გამოცდა ქალის არა მარტო ფიზიკურ, არამედ ფსიქიკურ ჯანმრთელობასაც ელის.
მღელვარების მიზეზები შესაძლოა იყოს:

​- პასუხისმგებლობის შიში;
- მშობიარობის შიში;
- სხეულის ფორმების ცვლილება;
- ჯანმრთელობის პრობლემები;
თუ ჩვენ განვიხილავთ დედობას, როგორც ფსიქო-სოციალურ ფენომენს, რომელიც ბავშვის განვითარების ყველა პირობას უნდა უზრუნველჰყოფდეს, უნდა შევეხოთ დედის ფსიქოლოგიურ მდგომარეობას. ორსულობა და მშობიარობა საკმაოდ სტრესულია ქალის ფიზიოლოგიისა და ფსიქიკისთვის, ჰორმონალურ ცვლილებებთან ერთად იცვლება რეალობა და ხდება დედის ახალ როლთან ადაპტაცია, რომელიც შეიძლება მიმდინარეობდეს (პოსტნატალურ) მშობიარობის შემდგომი ფსიქოემოციური გართულებებით. მაგალითად, შეიძლება ახალბედა დედას არ ახარებდეს ჩვილის მოვლის პროცესი, განიცდიდეს ქრონიკულ გადაღლას და გაღიზიანებას, რაც კიდევ უფრო შეიძლება უმძაფრებდეს დანაშაულის გრძნობას, რომ ვერ აკმაყოფილებს „იდეალური“ დედის პარამეტრებს. ზოგჯერ ჩნდება ფიქრები, რომ ის ვერ აკმაყოფილებს ბავშვის მოთხოვნილებებს ხარისხიანად, თითქოს და მას არ აქვს საკმარისი ემოციური და ტაქტილური (შეხებითი) კონტაქტი ჩვილთან. აღნიშნული ფიქრები და შიშები ორსულში, ახალბედა დედაში, შესაძლოა იწვევდეს გუნება-განწყობის ცვლილებას, სისუსტეს, უმადობასა და ძილის სირთულეებს.

დედის შემაწუხებელი ფიქრები, რომ თავს ვერ ართმევს დაკისრებულ მოვალეობას, ხასიათის მუდმივი ცვალებადობა, დანაშაულის გაძლიერებული გრძნობა და ინტენსიური ემოციები, შესაძლოა კიდევ უფრო რთულ ფორმებში გადაიზარდოს და შფოთვით აშლილობამდეც კი მივიდეს. რაც თავის მხრივ გავლენას ახდენს არა მხოლოდ დედაზე, არამედ ბავშვზე და ხანდახან, ბავშვის მიმართ აგრესიის მიზეზიც შესაძლოა გახდეს.

​თუ ახლად ნამშობიარებ ქალს ზემოთ ჩამოთვლილი სიმპტომები სუსტად აღენიშნება, აქვს მსუბუქი შფოთვა, ტირილის სურვილი, ხასიათის ცვალებადობა და ეს სიმპტომები 2 კვირაზე მეტხანს არ გრძელდება, შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რომ ქალი ნელ-ნელა რეაბილიტირდა, ხოლო თუ ეს სიმპტომატიკა არ იცვლება ან მძაფრდება დროის გასვლის მიუხედავად, მაშინ აუცილებელია სპეციალისტების (გინეკოლოგის, ფსიქოლოგის, ნევროლოგის, ფსიქიატრის) კონსულტაცია.
- როგორ უნდა მოემზადოს ორსული ან ის, ვინც ორსულობას გეგმავს ამ რთული და საინტერესო პერიოდისთვის? გვირჩიეთ რამდენიმე აქტივობა ან ფსიქოლოგიური სავარჯიშო, რითაც უფრო მეტი მზაობით შეხვდებიან ქალები მშობიარობას და მის შემდეგ განვითარებულ მდგომარეობას?
- გამოწვევები და სირთულეები ინდივიდუალურია და ისინი სხვადასხვა ფორმითა და ინტენსივობით გვხვდება. თუ კი ქალი და მისი ოჯახი მომზადებულები და ინფორმირებულები შეხვდებიან ამ უნიკალურ პერიოდს, ყველა უსიამოვნების და გართულების პრევენცია შესაძლებელია.

​პრევენციისთვის სასურველია პერინატალურ ფსიქოლოგთან (ფსიქოლოგი, რომელიც მუშაობს შვილოსნობის საკითხებზე, პრე და პოსტ სამშობიარო პერიოდში) კონსულტაცია. ფსიქოლოგის მიზანია, დაეხმაროს ქალს, მიიღოს და გააცნობიეროს საკუთარი თავი ახალ როლში, მოამზადოს მშობიარობისთვის და მიაწოდოს ინფორმაცია შესაძლო დეპრესიის, შფოთვის შესახებ. აუხსნას, თუ რაოდენ მნიშვნელოვანია მშობელი-ბავშვის ჯანსაღი ინტერაქცია.

​რეკომენდაციების სახით ახალგაზრდა დედებს მინდა ვურჩიო, რომ მაქსიმალურად დატკბნენ ამ უნიკალური პერიოდით, ორსულობა და მშობიარობა ეს ის დროა, როცა მხოლოდ საკუთარ თავსა და სურვილებზე უნდა იყვნენ ორიენტირებულნი და გაინებივრონ თავი, იყვნენ კონტაქტში საკუთარ შეგრძნებებთან და სურვილებთან - შემდეგ ჩვილთან.

​მოითხოვეთ დახმარება ოჯახის წევრებისა თუ მეგობრებისაგან, ჩართეთ პროცესში მამა, მიიღეთ მისი ზრუნვა და ყურადღება მადლიერებით, შეადგინეთ და გაიზიარეთ ბავშვზე ზრუნვის დრო და განრიგი, თავისუფალი დრო გამოიყენეთ გამოსაძინებლად და სავარჯიშოდ, ჰაერზე სასეირნოდ ან გასართობად.

​ესაუბრეთ, უმღერეთ მუცლადმყოფ ბავშვს და შემდეგ ჩვილსაც აქტიურად გაუზიარეთ თქვენი ემოციები და განცდები, ეს ტექნიკა დაგეხმარებათ ადვილად ამოიცნოთ საკუთარი და ბავშვის სიგნალები, და ამ სიგნალებს შესაბამისი მგრძნობელობით უპასუხოთ.
​პერიოდულად მიმართეთ რელაქსაციას (3-5 წუთი) - მიიღეთ კომფორტული პოზა, დახუჭეთ თვალები და წარმოიდგინეთ სიტუაცია/ადგილი, სადაც თავს იგრძნობთ მშვიდად, დაცულად და უსაფრთხოდ, ეს თქვენი „იდეალური ადგილი“ იქნება. ეს ტექნიკა ხელს უწყობს სიმშვიდისა და ბალანსის მოპოვებას, რაც დადებითად აისახება, როგორც ფიზიკურ ისე ემოციურ მდგომარეობაზე, საერთო ჯამში კი ადამიანის ჯანმრთელობაზე. რელაქსაცია/წარმოსახვა ეხმარება ადამიანს სიმშვიდე შეინარჩუნოს მთელი დღის მანძილზე.

​მოითხოვეთ სოციალური მხარდაჭერა!

​მნიშვნელოვანია, ორსულობის პერიოდის შესახებ კომუნიკაცია პარტნიორთან (თუ გყავს პარტნიორი), ოჯახის წევრებთან და/ან მეგობრებთან. ასევე, გამოცდილების გაზიარება იმ ქალებთან, რომლებიც ახლა გადიან ამ პროცესს: ორსულებთან და ახალშობილის დედებთან. ასეთი მხარდაჭერის მისაღებად, შეგიძლია სხვადასხვა ჯგუფში გაწევრიანდე, მათ შორის სოციალური ქსელების გამოყენებით.

​თუ ცოტას ნერვიულობ, იცოდე, რომ არ ხარ მარტო. შიში, შფოთვა, ახალ როლთან შეგუების სირთულე ძალიან ბუნებრივია, განსაკუთრებით პირველი ან დაუგეგმავი ორსულობის შემთხვევაში.

​- რას ურჩევდით პარტნიორებს და ოჯახის წევრებს, რომლებიც ორსულთან ერთად გადიან ამ რთულ პროცესს?

​- მშობიარობის შემდგომ ფსიქო-ემოციურ გართულებებს ხელს უწყობს ასევე, ისეთი სოციალური ფაქტორები, როგორებიცაა: ფინანსური პრობლემები და კეთილმოუწყობელი საცხოვრებელი პირობები, მხარდაჭერის არქონა ოჯახის წევრებისა და ნათესავებისაგან, პარტნიორთან დისჰარმონიული ან დაძაბული ურთიერთობები, პარტნიორის გულგრილობა ასეთ პერიოდში ძალიან მწვავედ აისახება ქალის ისედაც სენსიტიურ ფსიქიკაზე, დროებითი იზოლაცია ან სავალდებულო დეკრეტი. ქალი, რომლისთვისაც კარიერული ზრდა და სოციალური თვითრეალიზება პრიორიტეტულია, მძიმედ განიცდის ამ პერიოდს. ასევე საყურადღებოა ის ფიზიკური დისკომფორტი, რომელიც თან ახლავს ორსულობას/მშობიარობას და მშობიარობის შემდგომ ფიზიკურ რეაბილიტაციას: მცირე მენჯის ორგანოების დაწევა, ჩახევები ან საკეისრო კვეთის შემდგომი ჭრილობები, ლაქტაციის დამახასიათებელი ტკივილები და გართულებები, წონის მატება, კანის დეფორმირება, სხეულის შეცვლილი ფორმები, რაც ქალის თვითშეფასებაზე ნეგატიურად აისახება და დიდ განსაცდელში აგდებს.

​პარტნიორები და ოჯახის წევრები უნდა იჩენდნენ ყურადღებას და მაქსიმალურ მხარდაჭერას როგორც ფიზიკური დახმარების მხრივ, ასევე ემოციური კუთხითაც. ოჯახის წევრებმა კრიტიკის და ნეგატიური შეფასება/შედარებებისგან უნდა შეიკავონ თავი, გაგებით და თანაგრძნობით მოეკიდონ ქალის შეცვლილ ემოციურ მდგომარეობას. 

ესაუბრა ელენე ოვაშვილი

ქალის ორგანიზმისთვის ორსულობა ფიზიოლოგიური მოვლენაა და არ სჭირდება მკურნალობა - ინტერვიუ...
​რა სიხშირით უნდა იაროს ორსულმა ვიზიტზე მეან-გინეკოლოგთან, როგორ შეიძლება ტოქსიკოზის ჩივილების შემსუბუქება, რომელი ასაკი ითვლება გვიან ორსულობად - ამ და სხვა აქტუალურ თემებზე ცნობილი მე...

შეიძლება დაინტერესდეთ

რა იწვევს ორსულობის შეწყვეტას და რამდენ ხანშია შესაძლებელი ხელმეორე ორსულობა?

რა იწვევს ორსულობის შეწყვეტას და  რამდენ ხანშია შესაძლებელი ხელმეორე ორსულობა?
რა იწვევს ორსულობის შეწყვეტას და შესაძლებელია თუ არა ისე შეწყდეს ორსულობა, რომ ქალმა ვერ გაიგოს? - ამ და სხვა საკითხებზე ამ თემაზე MomsEdu.ge-ს ესაუბრა ექიმი რადიოლოგი, მეან-გინეკოლოგი, მედიცინის დოქტორი ნინო დათოშვილი.
- ხშირ შემთხვევაში რა იწვევს ორსულობის შეწყვეტას?
  • გენეტიკური ანომალიები - დედის ან მამის ქრომოსომული, ან გენური დარღვევები;
  • ინფექციური დაავადებები - როგორც ვირუსული, ასევე ბაქტერიული;
  • ქალის შეძენილი ან თანდაყოლილი ანატომიური დეფექტები-ანომალიები: ერთრქიანი საშვილოსნო, ორრქიანი საშვილოსნო, საშვილოსნოს ტიხარი, T ფორმის საშვილოსნო, შეხორცებები საშვილოსნოს ღრუში - აშერმანის სინდრომი, საშვილოსნოს ღრუს პოლიპოზი და სუბმუკოზური კვანძი;
  • ჰორმონული დარღვევები: შაქრიანი დიაბეტი, ფარისებრი ჯირკვლის ფუნქციის დარღვევა, თირკმელზედა ჯირკვლის დისფუნქცია, პოლიცისტური საკვერცხეების სინდრომი, პროგესტერონის უკმარისობა;
  • სისხლის შემადედებელი სისტემის პათოლოგიები - თრომბოფილია, როგორც შეძენილი - ანტიფოსფოლიპიდური სინდრომი, ასევე თანდაყოლული: II - პროთრომბინის, 5-ლეიდენის, MTHFR-გენის მუტაცია, PAI-1 მუტაცია, ასევე ჰიპერჰომოცისტეინემია;
- შესაძლოა თუ არა ისე შეწყდეს ორსულობა რომ ადამიანი ვერ მიხვდეს და რამდენად დიდ საფრთხეს წარმოადგენს ქალის ჯანმრთელობისთვის?
- შესაძლებელია ორსულობა ისე შეწყდეს, რომ ქალი ვერც კი მიხვდეს. ხშირ შემთხვევებში ორსულობათა თითქმის ნახევარზე მეტი წყდება მენსტრუაციის გადაცდენამდე, ანუ მანამ, სანამ ქალი გაიგებს, რომ ორსულადაა. ამას ბიოქიმიური ორსულობა ეწოდება. ასეთ დროს მენსტრუაციულ გამონადენთან ერთად, ან მენსტრუაციის 1-2 დღიანი გადაცდენის შემდეგ ხდება განაყოფიერებული კვერცხუჯრედის გამოძევება საშვილოსნოს ღრუდან, ამას ორსულობის ადრეულ დანაკარგებსაც უწოდებენ. აღნიშნული დაკავშირებულია ორსულობის იმუნოლოგიურ ფაქტორებთან, რომელთა ამა თუ იმ დეფექტს მივყავართ ორსულობის ადრეულ შეწყვეტამდე. ამასთან, ორსულობა შეიძლება შეწყდეს მცირე ვადებზე, რაც შესაძლოა გამოვლინდეს მხოლოდ ექოსკოპიაზე ვიზიტის დროს. ორსულობის შეწყვეტის ექოსკოპიური ნიშნებია: ემბრიონის გულისცემის გაჩერება, სანაყოფე პარკის, ასევე ყვითრის პარკის დეფორმაცია, სანაყოფე პარკის გარშემო ჰემატომების არსებობა. თუ ორსულობის შეწვეტა დროულად არ იქნება დიაგნოსტირებული, ამან შეიძლება ქალის ჯანმრთელობას დიდი ზიანი მიაყენოს ინფექციური გართულებების სახით და ასევე, შესაძლებელია მკვეთრად გაუარესდეს ენდომეტრიუმის ხარისხი, რაც შემდგომში დაორსულებას შეუქმნის პრობლემას.
- რა შეიძლება იყოს იმის მანიშნებელი რომ ორსულობა შეიძლება შეწყდეს?
- როგორც აღვნიშნე, ორსულობის შეწყვეტა მენსტრუაციის გადაცდენამდე არცთუ იშვიათი მოვლენაა და სამწუხაროდ, მისი მიმანიშნებელი რაიმე სპეციფიკური ნიშანი არ არსებობს. რაც შეეხება დადასტურებულ ორსულობას, მისი შეწყვეტის სავარაუდო ნიშნებია: სისხლიანი ან/და ყავისფერი გამონადენი საშოდან, ტოქსიკოზის ნიშნების გაქრობა, ტკივილი და დაჭიმულობა მუცლის ქვედა მიდამოში, სხეულის ტემპერატურის მომატება, რაც სავარაუდოდ მიუთითებს ინფექციის არსებობაზე.
- რამდენ ხანშია შესაძლებელი ხელმეორე ორსულობა?
- ხელმეორე ორსულობა შესაძლებელია 3-6 თვეში, თუმცა გააჩნია, თუ რა ვადაზე მოხდა ორსულობის შეწყვეტა. ადრეულ ვადაზე შეწყვეტისას პაციენტს 3 თვეში ეძლევა დაორსულების რეკომენდაცია.
- მკურნალობის მეთოდებზეც რომ ვისაუბროთ...
- თუ ვსაუბრობთ ორსულობის მოსალოდნელ შეწყვეტაზე (ანუ როდესაც ქალს აქვს ზემოთ ჩამოთვლილი სიმპტომები), მკურნალობა გულისხმობს ორსულობის შემანარჩუნებელ თერაპიას, რაც მოიცავს ჰორმონულ თერაპიას, წოლით რეჟიმს, ვიტამინოთერაპიას, ანტიკოაგულანტურ და ანტიაგრეგანტულ მკურნალობას. უკვე შეწყვეტილი ორსულობის შემთხვევაში კი, მსგავსი ფაქტის განმეორების თავიდან ასაცილებლად აუცილებელია სათანადო კომპლექსური გამოკვლევა, რომ დადგინდეს შეწყვეტის მიზეზი და მხოლოდ ამის შემდეგ უნდა შეირჩეს შესაბამისი მკურნალობა.

​ესაუბრა მარიამ ჩოქური
წაიკითხეთ სრულად