Baby Bag

თუ ქალი და მისი ოჯახი მომზადებულები და ინფორმირებულები შეხვდებიან ორსულობას ყველა უსიამოვნების და გართულების პრევენცია შესაძლებელია

თუ ქალი და მისი ოჯახი მომზადებულები და ინფორმირებულები შეხვდებიან ორსულობას ყველა უსიამოვნების და გართულების პრევენცია შესაძლებელია

ორსულების მშობიარობისთვის მოსამზადებელ ფსიქოლოგიურ რჩევებზე ​MomsEdu.ge-ს ესაუბრა ფსიქოლოგი რუსუდან სამხარაძე.
- რა არის მთავარი დეტალი, რისთვისაც მზად უნდა იყოს ორსული, რომ მშობიარობის შემდეგ ნაკლები ფსიქოლოგიური წნეხის ქვეშ აღმოჩნდეს?
- ორსულობა ქალის ცხოვრების განსაკუთრებული პერიოდია, სიხარულთან და ბედნიერებასთან ერთად ხშირად დაბნეულობის, შიშის, შფოთვის, უგუნებობისა და დეპრესიის პერიოდად იქცევა. ახალი სიცოცხლის ჩასახვა, დიდ მოლოდინთან ერთად, ორგანიზმისთვის დიდი გამოწვევაცაა და ეს საპასუხისმგებლო გამოცდა ქალის არა მარტო ფიზიკურ, არამედ ფსიქიკურ ჯანმრთელობასაც ელის.
მღელვარების მიზეზები შესაძლოა იყოს:

​- პასუხისმგებლობის შიში;
- მშობიარობის შიში;
- სხეულის ფორმების ცვლილება;
- ჯანმრთელობის პრობლემები;
თუ ჩვენ განვიხილავთ დედობას, როგორც ფსიქო-სოციალურ ფენომენს, რომელიც ბავშვის განვითარების ყველა პირობას უნდა უზრუნველჰყოფდეს, უნდა შევეხოთ დედის ფსიქოლოგიურ მდგომარეობას. ორსულობა და მშობიარობა საკმაოდ სტრესულია ქალის ფიზიოლოგიისა და ფსიქიკისთვის, ჰორმონალურ ცვლილებებთან ერთად იცვლება რეალობა და ხდება დედის ახალ როლთან ადაპტაცია, რომელიც შეიძლება მიმდინარეობდეს (პოსტნატალურ) მშობიარობის შემდგომი ფსიქოემოციური გართულებებით. მაგალითად, შეიძლება ახალბედა დედას არ ახარებდეს ჩვილის მოვლის პროცესი, განიცდიდეს ქრონიკულ გადაღლას და გაღიზიანებას, რაც კიდევ უფრო შეიძლება უმძაფრებდეს დანაშაულის გრძნობას, რომ ვერ აკმაყოფილებს „იდეალური“ დედის პარამეტრებს. ზოგჯერ ჩნდება ფიქრები, რომ ის ვერ აკმაყოფილებს ბავშვის მოთხოვნილებებს ხარისხიანად, თითქოს და მას არ აქვს საკმარისი ემოციური და ტაქტილური (შეხებითი) კონტაქტი ჩვილთან. აღნიშნული ფიქრები და შიშები ორსულში, ახალბედა დედაში, შესაძლოა იწვევდეს გუნება-განწყობის ცვლილებას, სისუსტეს, უმადობასა და ძილის სირთულეებს.

დედის შემაწუხებელი ფიქრები, რომ თავს ვერ ართმევს დაკისრებულ მოვალეობას, ხასიათის მუდმივი ცვალებადობა, დანაშაულის გაძლიერებული გრძნობა და ინტენსიური ემოციები, შესაძლოა კიდევ უფრო რთულ ფორმებში გადაიზარდოს და შფოთვით აშლილობამდეც კი მივიდეს. რაც თავის მხრივ გავლენას ახდენს არა მხოლოდ დედაზე, არამედ ბავშვზე და ხანდახან, ბავშვის მიმართ აგრესიის მიზეზიც შესაძლოა გახდეს.

​თუ ახლად ნამშობიარებ ქალს ზემოთ ჩამოთვლილი სიმპტომები სუსტად აღენიშნება, აქვს მსუბუქი შფოთვა, ტირილის სურვილი, ხასიათის ცვალებადობა და ეს სიმპტომები 2 კვირაზე მეტხანს არ გრძელდება, შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რომ ქალი ნელ-ნელა რეაბილიტირდა, ხოლო თუ ეს სიმპტომატიკა არ იცვლება ან მძაფრდება დროის გასვლის მიუხედავად, მაშინ აუცილებელია სპეციალისტების (გინეკოლოგის, ფსიქოლოგის, ნევროლოგის, ფსიქიატრის) კონსულტაცია.
- როგორ უნდა მოემზადოს ორსული ან ის, ვინც ორსულობას გეგმავს ამ რთული და საინტერესო პერიოდისთვის? გვირჩიეთ რამდენიმე აქტივობა ან ფსიქოლოგიური სავარჯიშო, რითაც უფრო მეტი მზაობით შეხვდებიან ქალები მშობიარობას და მის შემდეგ განვითარებულ მდგომარეობას?
- გამოწვევები და სირთულეები ინდივიდუალურია და ისინი სხვადასხვა ფორმითა და ინტენსივობით გვხვდება. თუ კი ქალი და მისი ოჯახი მომზადებულები და ინფორმირებულები შეხვდებიან ამ უნიკალურ პერიოდს, ყველა უსიამოვნების და გართულების პრევენცია შესაძლებელია.

​პრევენციისთვის სასურველია პერინატალურ ფსიქოლოგთან (ფსიქოლოგი, რომელიც მუშაობს შვილოსნობის საკითხებზე, პრე და პოსტ სამშობიარო პერიოდში) კონსულტაცია. ფსიქოლოგის მიზანია, დაეხმაროს ქალს, მიიღოს და გააცნობიეროს საკუთარი თავი ახალ როლში, მოამზადოს მშობიარობისთვის და მიაწოდოს ინფორმაცია შესაძლო დეპრესიის, შფოთვის შესახებ. აუხსნას, თუ რაოდენ მნიშვნელოვანია მშობელი-ბავშვის ჯანსაღი ინტერაქცია.

​რეკომენდაციების სახით ახალგაზრდა დედებს მინდა ვურჩიო, რომ მაქსიმალურად დატკბნენ ამ უნიკალური პერიოდით, ორსულობა და მშობიარობა ეს ის დროა, როცა მხოლოდ საკუთარ თავსა და სურვილებზე უნდა იყვნენ ორიენტირებულნი და გაინებივრონ თავი, იყვნენ კონტაქტში საკუთარ შეგრძნებებთან და სურვილებთან - შემდეგ ჩვილთან.

​მოითხოვეთ დახმარება ოჯახის წევრებისა თუ მეგობრებისაგან, ჩართეთ პროცესში მამა, მიიღეთ მისი ზრუნვა და ყურადღება მადლიერებით, შეადგინეთ და გაიზიარეთ ბავშვზე ზრუნვის დრო და განრიგი, თავისუფალი დრო გამოიყენეთ გამოსაძინებლად და სავარჯიშოდ, ჰაერზე სასეირნოდ ან გასართობად.

​ესაუბრეთ, უმღერეთ მუცლადმყოფ ბავშვს და შემდეგ ჩვილსაც აქტიურად გაუზიარეთ თქვენი ემოციები და განცდები, ეს ტექნიკა დაგეხმარებათ ადვილად ამოიცნოთ საკუთარი და ბავშვის სიგნალები, და ამ სიგნალებს შესაბამისი მგრძნობელობით უპასუხოთ.
​პერიოდულად მიმართეთ რელაქსაციას (3-5 წუთი) - მიიღეთ კომფორტული პოზა, დახუჭეთ თვალები და წარმოიდგინეთ სიტუაცია/ადგილი, სადაც თავს იგრძნობთ მშვიდად, დაცულად და უსაფრთხოდ, ეს თქვენი „იდეალური ადგილი“ იქნება. ეს ტექნიკა ხელს უწყობს სიმშვიდისა და ბალანსის მოპოვებას, რაც დადებითად აისახება, როგორც ფიზიკურ ისე ემოციურ მდგომარეობაზე, საერთო ჯამში კი ადამიანის ჯანმრთელობაზე. რელაქსაცია/წარმოსახვა ეხმარება ადამიანს სიმშვიდე შეინარჩუნოს მთელი დღის მანძილზე.

​მოითხოვეთ სოციალური მხარდაჭერა!

​მნიშვნელოვანია, ორსულობის პერიოდის შესახებ კომუნიკაცია პარტნიორთან (თუ გყავს პარტნიორი), ოჯახის წევრებთან და/ან მეგობრებთან. ასევე, გამოცდილების გაზიარება იმ ქალებთან, რომლებიც ახლა გადიან ამ პროცესს: ორსულებთან და ახალშობილის დედებთან. ასეთი მხარდაჭერის მისაღებად, შეგიძლია სხვადასხვა ჯგუფში გაწევრიანდე, მათ შორის სოციალური ქსელების გამოყენებით.

​თუ ცოტას ნერვიულობ, იცოდე, რომ არ ხარ მარტო. შიში, შფოთვა, ახალ როლთან შეგუების სირთულე ძალიან ბუნებრივია, განსაკუთრებით პირველი ან დაუგეგმავი ორსულობის შემთხვევაში.

​- რას ურჩევდით პარტნიორებს და ოჯახის წევრებს, რომლებიც ორსულთან ერთად გადიან ამ რთულ პროცესს?

​- მშობიარობის შემდგომ ფსიქო-ემოციურ გართულებებს ხელს უწყობს ასევე, ისეთი სოციალური ფაქტორები, როგორებიცაა: ფინანსური პრობლემები და კეთილმოუწყობელი საცხოვრებელი პირობები, მხარდაჭერის არქონა ოჯახის წევრებისა და ნათესავებისაგან, პარტნიორთან დისჰარმონიული ან დაძაბული ურთიერთობები, პარტნიორის გულგრილობა ასეთ პერიოდში ძალიან მწვავედ აისახება ქალის ისედაც სენსიტიურ ფსიქიკაზე, დროებითი იზოლაცია ან სავალდებულო დეკრეტი. ქალი, რომლისთვისაც კარიერული ზრდა და სოციალური თვითრეალიზება პრიორიტეტულია, მძიმედ განიცდის ამ პერიოდს. ასევე საყურადღებოა ის ფიზიკური დისკომფორტი, რომელიც თან ახლავს ორსულობას/მშობიარობას და მშობიარობის შემდგომ ფიზიკურ რეაბილიტაციას: მცირე მენჯის ორგანოების დაწევა, ჩახევები ან საკეისრო კვეთის შემდგომი ჭრილობები, ლაქტაციის დამახასიათებელი ტკივილები და გართულებები, წონის მატება, კანის დეფორმირება, სხეულის შეცვლილი ფორმები, რაც ქალის თვითშეფასებაზე ნეგატიურად აისახება და დიდ განსაცდელში აგდებს.

​პარტნიორები და ოჯახის წევრები უნდა იჩენდნენ ყურადღებას და მაქსიმალურ მხარდაჭერას როგორც ფიზიკური დახმარების მხრივ, ასევე ემოციური კუთხითაც. ოჯახის წევრებმა კრიტიკის და ნეგატიური შეფასება/შედარებებისგან უნდა შეიკავონ თავი, გაგებით და თანაგრძნობით მოეკიდონ ქალის შეცვლილ ემოციურ მდგომარეობას. 

ესაუბრა ელენე ოვაშვილი

ქალის ორგანიზმისთვის ორსულობა ფიზიოლოგიური მოვლენაა და არ სჭირდება მკურნალობა - ინტერვიუ...
​რა სიხშირით უნდა იაროს ორსულმა ვიზიტზე მეან-გინეკოლოგთან, როგორ შეიძლება ტოქსიკოზის ჩივილების შემსუბუქება, რომელი ასაკი ითვლება გვიან ორსულობად - ამ და სხვა აქტუალურ თემებზე ცნობილი მე...

შეიძლება დაინტერესდეთ

რამდენი უნდა მოვიმატოთ ორსულობის განმავლობაში? - გენეკოლოგი ორსულობისას წონის მატებისა და წონის დეფიციტის შესახებ საუბრობს

რამდენი უნდა მოვიმატოთ ორსულობის განმავლობაში? - გენეკოლოგი ორსულობისას წონის მატებისა და წონის დეფიციტის შესახებ საუბრობს

დღეს ხუთშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - მეან-გინეკოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად მეან-გინეკოლოგი და ქირურგი ეკა ბუკია მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას ორსულობისას წონის მატებისა და წონის დეფიციტის შესახებ.


​დამატებითი კილოგრამები, რომელსაც მოიმატებთ მთელი ორსულობის განმავლობაში, დაგეხმარებათ თქვენი ბავშვის გამოკვებვასა და თქვენი ჯანმრთელობის შენარჩუნებაში. ამ ეტაპზე იკვებებით თვენთვის და თქვენი ნაყოფისთვის, ამიტომ უნდა შეარჩიოთ დაბალანსებული დღის რაციონი.

რამდენი კილოგრამი უნდა მოვიმატოთ ორსულობის განმავლობაში?

წონის ნორმალური მატება ყველა ორსულისთვის ინდივიდუალურია. კონკრეტული რიცხვი, თუ რამდენი უნდა მოიმატოთ, არ არსებობს! მიუხედავად ამისა, ზედმეტად მცირე ან ზედმეტად ბევრი კილოგრამის მატება არ არის სასარგებლო თქვენი და ბავშვის ჯანმრთელობისთვის.

რამდენი კილო უნდა მოიმატოთ მთელი ორსულობის განმავლობაში დამოკიდებულია იმაზე, თუ რამდენს იწონიდით ორსულობამდე. უნდა გამოითვალოთ სხეულის მასის ინდექსი ( BMI) ორსულობამდე.

BMI-ის გამოთვლის შემდეგ შეგიძლიათ, იხელმძღვანელოთ შემდეგი ცხრილით:

რა რისკებია ძალიან მცირე და ასევე ბევრი კილოგრამების მატების შემთხვევაში?

წონის კონტროლი და ჯანსაღი ცხოვრების წესი მნიშვნელოვანია, როგორც ორსულობისას, ასევე ცხოვრების ჩვეულ რიტმში, არაორსულობის დროსაც.

დიდი რაოდენობით კილოგრამების მატებამ შეიძლება გამოიწვიოს:

  • გესტაციური დიაბეტი
  • ნაადრევი მშობიარობა (<37 კვირაზე)
  • მშობიარობის გართულება
  • სისხლდენა მობიარობის დროს
  • მშობიარობის შემდეგ ძნელად წონის კლება
  • მაღალი არტერიული წნევა ორსულობისას ან მშობიარობის შემდეგ


​ჭარბი წონის მატება იწვევს გართულებებს თქვენი ნაყოფისთვისაც:

  • წონის დეფიციტი ან პირიქით ჭარბი წონა ბავშვობაში
  • სუნთქვასთან დაკავშირებული პრობლემები
  • თქვენ ან თქვენს ნაყოფს გვიან ასაკში შესაძლოა, განგივითარდეთ შაქრიანი დიაბეტი ტიპი 2


​მინიმალური წონის მატება ორსულობისას ასევე ატარებს შემდეგ რისკებს:

  • გესტაციური დიაბეტის განვითარები რისკი


​თქვენს ახალშობილს შეიძლება ჰქონდეს:

  • წონის დეფიციტი
  • ნაადრევი მშობიარობის რისკი (27 კვ. ვადამდე)
  • კვებასთან დაკავშირებული პრობლემები
  • წონის მატებასთან დაკავშირებული პრობლემები
  • ძნელად უმკლავდებიან ინფექციურ დაავადებებს


​ასევე შესაძლებელია უფრო მაღალი რისკის გართულებების არსებობა ნაყოფის მხრივ, როგორიცაა:

  • ახლაშობილთა სიყვითლე
  • დიაბეტი
  • გულ-სისხლძარღვთა დაავადებები


​როგორ დავაჩქაროთ წონის მატება ორსულობის დროს, თუ ამას საჭიროებს ორსული?

რეალურად მეორე ტრიმესტრამდე წონის მატება არ არის აუცილებელი.უნდა მიიღოთ ჯანსაღი საკვები - ხილი, ბოსტნეული, ხორცი, უარი უნდა თქვათ დიდი რაოდენობით ტკბილეულის მიღებაზე. მაქსიმუმ 300 კალორიით მეტი უნდა მიიღოთ დღეში.

რა გავლენას ახდენს ორგანიზმზე ორსულობისას წონის კლება?

შესაძლოა, პირველ ტრიმესტრში წონის მატების მაგივრად, პირიქით დაიკლოთ. ეს გამოწვეულია გადაღლით, გულისრევის შეგრძნებითა და ღებინებით. ეს პროცესები სრულდება ორსულობის 16 კვ. ვადისთვის (4 თვის ორსულობა).

წონის კლება არ აყენებს ზიანს თქვენსა და თქვენი ნაყოფის ჯანმრთელობას. თუმცა თუ ზედმეტად ცუდად გრძნობთ თავს და ეს მდგომარეობა აქვეითებს თქვენი ცხოვრების ხარისხს, მიმართეთ თქვენს ექიმს, რომ მოხდეს თქვენი ცხოვრების ხარისხის გაუმჯობესება და მკურნალობის რომელიმე მეთოდის მორგება.

რამდენად სწრაფად უნდა მოხდეს წონის მატება?

რაც შეეხება წონის მატებას, უნდა მოხდეს თანდათანობით. პირველ ტრიმესტრში წონის სწრაფი და დიდი რაოდენობით მატება იწვევს გესტაციური დიაბეტის განვითარების რისკს.

წონის მატება არ იქნება თანაბარი, ანუ ყოველ კვირას ერთი და იმავე რაოდენობის კილოგრამებს არ მოიმატებთ. შესაძლოა, ორსულობის პირველ ნახევარში მეტი კილოგრამები აკრიფოთ, შემდეგ ნაკლები რაოდენობით მოიმატოთ. წონის ძირითადი მატება მესამე ტრიმესტრშია.

სად ნაწილდება მიღებული ზედმეტი კილოგრამები?

პირველ რიგში, წონის მატებასთან ერთად იზრდება თქვენი მუცელი. გარდა ამისა, თუ საერთო ჯამში იმატებთ 13 კგ-ს, კილოგრამები ნაწილდება შემდეგნაირად:

  • დაახლოებით 3 კგ. თქვენი ნაყოფია
  • 3 კგ-მდე ცილები და ცხიმები
  • 2კგ-მდე ნაწილდება სისხლში
  • 2კგ-მდე ბიოლოგიურ სითხეებში
  • 1კგ-მდე მკერდში
  • 1კგ-მდე ამნიონურ სითხეში
  • 600 გრ-მდე პლაცენტა


​როგორ უნდა მოვიქცეთ, თუ გვჭირდება მეტი წონის მატება?

თუ იმ ქალების რიცხვში შედიხართ, ვინც ვერ იმატებს საკმარისი რაოდენობის წონას ორსულობის განმავლობაში, ამ შემთხვევაში უნდა მიიღოთ დიდი რაოდენობით სასარგებლო ცხიმებისა და ცილების შემცველი საკვები, როგორებიცაა:

  • ბანანის კოქტეილი რძით
  • ქოქოსის რძის კოქტეილი
  • არაქისის კარაქი ხილთან ერთად
  • თხილეული
  • არაჟანი
  • იოგურტი
  • მიუსლი


​მცირე ულუფებით და საკვების უფრო ხშირი მიღება დაგეხმარებათ წონის მატებაში.

როგორ უნდა მოვიქცეთ თუ ვიმატებთ ძალიან ბევრს და ძალიან სწრაფად?

ეს პრობლემა უფრო გავრცელებულია. შემდეგნაირად უნდა მოიქცეთ:

  • დაითვალეთ მიღებული კალორიები
  • ივარჯიშეთ ყოველდღე

 
მოერიდეთ

წვენებს, გაზირებულ სასმელებსა და ტკბილეულს

  • ნახშირწყლებით მდიდარ საკვებს
  • მზა საკვების მიღებას
  • ცომეულის მიღებას
  • მარილიან საკვებს


​წონის სწრაფმა მატებამ შესაძლოა, გამოიწვიოს შეშუპება. ეს კი შესაბამისად, გამოიწვევს მთელ რიგ სხვა პრობლემას.

გისურვებთ ჯანმრთელობას!

წაიკითხეთ სრულად