რა დადებითი ზეგავლენა აქვს მშობლების მიერ ჩვილებისთვის წიგნების წაკითხვას, რა სახის წიგნები შევარჩიოთ და როგორი უნდა იყოს ძილის წინ წიგნის კითხვის რიტუალი?
რა დადებითი ზეგავლენა აქვს მშობლების მიერ ჩვილებისთვის წიგნების წაკითხვას, რა სახის წიგნები შევარჩიოთ და როგორი უნდა იყოს ძილის წინ წიგნის კითხვის რიტუალი? - ამ და სხვა საკითხებზე MomsEdu.geბავშვთა ადრეული განვითარების სპეციალისტ სოფო მელაძეს ესაუბრა.
- სოფო, რომელი თვიდან უნდა დავუწყოთ პატარებს წიგნის კითხვა?
- მშობელს შვილისთვის წიგნის გამოყენება და მისი წაკითხვა არა მხოლოდ ადრეულ ჩვილობაში შეუძლია, არამედ ორსულობის დროსაც კი. მოგეხსენებათ, ორსულები ხშირად ასმენინებენ პატარებს კლასიკურ მუსიკასაც. ბავშვი მუცელშიც ასხვავებს დედის ხმას და ხმაურს ერთმანეთისგან, შესაბამისად, ჩვენ ბავშვის მუცლადყოფნის პერიოდშიც შეგვიძლია წიგნის ემოციურად და საინტერესოდ წაკითხვა მათთვის. ეს ძალიან სასარგებლო პროცედურაა ნაყოფისთვის. პატარა მუცლადყოფნისას უკვე იწყებს ადრეული სოციალური უნარების და ურთიერთობების ჩამოყალიბებას დედასთან, ხმები და ემოციები ახდენს ნაყოფის რეფლექსების და რეაქციების სტიმულირებას. ბავშვი დაბადებამდე მეტ-ნაკლებად ახდენს ადაპტირებას გარემოსთან, მცირდება შფოთვა. რაც შეეხება ჩვილობის პირველ 2 თვეს, ამ დროს რეკომენდებულია სპეციფიკური წიგნების გამოყენება, ეს არის მკვეთრი კონტრასტის მქონე შავ-თეთრი გამოსახულებები. ამ თემაზე ძალიან საინტერესო აქტივობები ჰქონდა იტალიელ ექიმს და პედაგოგს, მარია მონტესორის. მისი აზრით, მსგავსი შავ-თეთრი გამოსახულების მქონე ნახატები ეხმარება ბავშვს მზერის ფიქსაციაში, კონცენტრაციის გაუმჯობესებაში. ასევე, მნიშვნელოვანია გავითვალისწინოთ პირველი ორი თვე, როცა ბავშვის მხედველობა მეტ-ნაკლებად ჩამოყალიბების პროცესშია, ჩვილი გამოსახულებებს ხედავს 20-25 სმ-ის მოშორებით.
2-4 თვემდე კი შეგვიძლია ღია, ნათელი ფერების მქონე წიგნების გამოყენება, სადაც მარტივი ილუსტრაციებია. აქ მთავარია, არა წიგნის შინაარსი, არამედ მისი ემოციურად გამოხმოვანება, რომელიც მიიქცევს ჩვილის ყურადღებას და კომუნიკაციას დაამყარებს შენთან, თუნდაც გაღიმებით ან თვალით კონაქტით.
- რა დადებითი ზეგავლენა აქვს ამ პროცესს?
- გარდა იმისა, რომ კითხვის პროცესი ასტიმულირებას, როგორც ბავშვის ვიზუალურ, ასევე სმენით უნარებს, ამასთან მეტყველების ერთ-ერთი ძლიერი მასტიმულირებელი საშუალებაა. გავიმეოროთ ის სიტყვები, დავასახელოთ ის საგნები, რაც დედამ გვანახა წიგნში ან წაგვიკითხა. ასევე იწვევს კრეატიულობის და წარმოსახვითი უნარების განვითარებას. სხვადასხვა სიუჟეტის წიგნი ხელს უწყობს სოციალურ-ემოციური უნარების განვითარებას ბავშვებში, ემპათიის თუ სხვადასხვა ემოციის განცდის ხელშეწყობას, ბოლოს სოციალური როლების ჩამოყალიბებასა და გააზრებას.
- ზოგადად, ძილის წინ წიგნის კითხვის რიტუალზე რომ ვისაუბროთ...
- ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ძილის წინ გვქონდეს გამოყოფილი გარკვეული დრო, როცა ბავშვთან ერთად წიგნს დავათვალიერებთ, გავახმოვანებთ და წავიკითხავთ. მნიშვნელოვანია, რომ ძილის წინ წასაკითხი წიგნები იყოს მშვიდი, სახალისო და ნაკლებად აქტიური. წიგნის კითხვის ან დათვალიერების პროცესი ერთ-ერთი სტრესის და შფოთვის შემამცირებელი აქტივობაა. ამ დროს ბავშვის სხეული და ორგანიზმი მოდუნებულია და კარგ წინაპირობას ქმნის მშვიდი ძილისთვის, ანუ ხელს უწყობს ძილის რუტინას.
ასევე, მე ხშირად მესმის, რომ, როცა ბავშვი 1 წლის ან მეტისაა, უფრო მოძრავია, დღის მანძილზე რთულია მისი წიგნთან გაჩერება, უფრო მოტორული და მოძრავი თამაშები ურჩევნია, შესაბამისად, დედები ვეღარ ახერხებენ წიგნის კითხვის რუტინაში ჩართვას. ძილის წინ კი კითხვა ხელს შეუწყობს მის აქტიურად ჩართულობას ბავშვის ცხოვრებაში.
- როგორი წიგნები შევარჩიოთ ამ ასაკისთვის?
- როგორც აღვნიშნე, ორსულობის დროს ყურადღება მივაქციოთ ხმებს და ემოციებს, ნაკლებად ნახატებს, რადგან ბავშვი ფიზიკურად ამას ვერ დაინახავს.
როცა ჩვილი 1-2 თვისაა, გამოვიყენოთ სპეციფიკური კონტრასტული შავ-თეთრი გამოსახულებების მქონე ნახატები და მოვათავსოთ იგი მისგან 20-25 სმ-ის მოშორებით;
2-4 თვემდე მაქსიმალურად ჩავრთოთ სხვადასხვა ფერი, ფორმა;
ასევე 0-2 წლამდე ბავშვისთვის სენსომოტორული სტადიაა. ამ დროს ბავშვი მოტორულად ანუ მოქმედებით და სენსორული არხების საშუალებით, როგორებიცაა: მხედველობა, სმენა თუ შეხება საგნებთან, შეიმეცნებს მის გარშემო არსებულ სამყაროს, შესაბამისად, მაქსიმალურად ჩავრთოთ სენსორული სტიმულები თამაშებში. ვუყიდოთ წიგნები, სადაც სხვადასხვა ტექსტურაა გამოყენებული, მაგალითად, კატა ილუსტრირებულია ნატურალური ღუნღულა ბეწვით, სადაც ასევე იქნება ხაოიანი თუ რბილი მასალები. ვუყიდოთ ისეთი წიგნები, რომლებსაც სპეციალური ზედაპირი აქვს პირში ჩასადებად, წყალში დასასველებლად თუ ხელის მოჭიდებისთვის;
1-2 წლამდე ბავშვი უკვე იაზრებს, რომ წიგნებში გახმოვანებული სიტყვები და საგნები რაღაცას ნიშნავს და შეესაბამება მის გარშემო არსებულ გარემოს. შეგიძლიათ გამოიყენოთ ნივთების დასახელებისთვის თითის დადება, ხან მან დაადოს თითი, ხან - თქვენ. ასევე წიგნებზე გამოსახული ცხოველების იმიტირება: ხშირად შეჩერდით და დაუსვით მარტივი კითხვები, ეცადეთ აქტიურად ჩართოთ პროცესში და ხელი შეუწყვეთ მისი ლექსიკური მარაგის გამდიდრებას.
- ერთი და იგივე წიგნების წაკითხვა სჯობს თუ განსხვავებულის?
- არაა საჭირო ძალიან ბევრი და განსხვავებული წიგნი, 2-3 წიგნიც საკმარისი იქნება. ბავშვს შესაძლოა, ამ პერიოდში ჰქონდეს რომელიმე საყვარელი წიგნი, რომელთან ურთიერთობაც განსაკუთრებულ სიამოვნებას ანიჭებს. არ დავუშალოთ, დაიმახსოვრეთ ერთი წიგნიც კი ძალიან ბევრი ფუნქციით, უნარის განსავითარებლად შეგიძლიათ გამოიყენოთ. ბავშვს უყვარს გამეორება, როცა რომელიმე ილუსტრაციას ან ამბავს კარგად აითვისებს, ეს ზრდის მათში კომპეტენტურობის და თავდაჯერებულობის განცდას.
- პატარები ხშირად წიგნების ფურცლებს ხევენ, დავუშალოთ ეს ქცევა თუ ამით იწყება მათი კონტაქტი წიგნებთან? როგორ ავუხსნათ, რომ ეს არ არის სწორი საქციელი?
- კი წიგნის ფურცვლა, მისი დახევა და თუნდაც პირში ჩადება ბავშვის წიგნთან ურთიერთობის პირველი მცდელობაა. ზემოთ ვახსენე, ზუსტად ეს არის სენსომოტორული სტადია. შეგრძნებებით ცდილობს გაიგოს, რა არის წიგნი, რა არის ფურცელი, იხევა და თუ აქვს ხმა გახევის პროცესში. მოსწონს შეხება და შეგრძნება, თუ როგორი ზედაპირი აქვს ფურცელს. უფრო მოზრდილ ასაკში კი შეგვიძლია დახევის სურვილი წიგნის მაგივრად ფერადი ქაღალდების გამოყენებით ჩავანაცვლოთ და ჩავრთოთ ეს რაიმე თამაშში. ასევე სხვადასხვა ტექსტურის და მასალის გამოყენებით ვათამაშოთ ბავშვი. ვითამაშოთ ბევრი მოტორული თამაში და ასე დავტვირთოთ მისი ტაქტილური თუ მოტორული მოხოვნილებები. გვქონდეს წიგნის კუთხე, სადაც ლამაზად დავალაგებთ და მოვუვლით წიგნებს. საჭიროა ვაჩვენოთ ბავშვს, რომ წიგნებს ვუფრთხილდებით.
- ხმოვან წიგნებზეც რომ ვისაუბროთ. სჯობს თავად წავუკითხოთ, თუ ხმოვანი წიგნებიც იმავე ფუნქციის მატარებელია?
- ჩვილობის დროს ძალიან მნიშვნელოვანია მშობლის ხმა, მისი კომუნიკაცია ბავშვთან და ჩართულობა. ეს ბავშვში აყალიბებს ნდობის და უსაფრთხოების განცდას. მნიშვნელოვანია, მშობელი თავად ესაუბრებოდეს პატარას. ერიკ ერიქსონის ფსიქოსოციალური განვითარების თეორიაც ამაზე უსვამს ხაზს, 0-1,5 ასაკამდე ბავშვს უვითარდება სამყაროს მიმართ ნდობა/უნდობლობის სტადია, რაც შემდგომში განაპირობებს მის პოზიტიურ ურთიერთდამოკიდებულებას სამყაროსთან თუ პირიქით შფოთვის დონეს. ამ პერიოდში, ასევე ვითარდება მშობლისადმი ბუნებრივი მიჯაჭვულობა, რომელიც უზრუნველჰყოფს მას საკვებით, უსაფრთხოების განცდით თუ ფიზიკური სიახლოვით. ამ ყველაფრის დეფიციტი იწვევს მისი შფოთვის დონის აწევას. აი, უკვე 18 თვიდან შეგვიძლია აქტიურად გამოვიყენოთ ყველანაირი ტიპის ხმოვანი სათამაშოები თუ წიგნები და მათი საშუალებით მაქსიმალურად შევუწყოთ ხელი მეტყველების სტიმულირებას.
ესაუბრა მარიამ ჩოქური
გააზიარეთ პოსტი
არ დაგავიწყდეთ !!!
Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯგუფი“)
მეოცნებე დედები წარმატებულ შვილებს ზრდიან, რომელთაც საკუთარი მიზნებისთვის თავდაუზოგავი ბრძოლა შეუძლიათ
ცხოვრებისეულ სირთულეებთან გამკლავებაში ადამიანებს ყველაზე მეტად ყოველდღიური აქტივობების წინასწარი დაგეგმვა ეხმარებათ. წარმატებული ადამიანები ხშირად აწარმოებენ პირად დღიურებს, რომელთა დახმარებით მომავალი კვირის გრაფიკს ადგენენ და დროის სწორად გადანაწილებასაც ახერხებენ. შესაძლოა, ყველაფრის წინასწარ დაგეგმვა და დღიურების წერა ზოგიერთ ადამიანს მოსაწყენ საქმიანობადაც ეჩვენებოდეს, მაგრამ აღნიშნული აქტივობისგან მიღებული სარგებელი გაწეულ შრომად ნამდვილად ღირს.
ჩვენს სტატიაში დედებს სასარგებლო და საინტერესო რჩევებს ვთავაზობთ, რომელთა დახმარებით ისინი თავიანთი დღიურის ეფექტურად წარმოებას შეძლებენ და ყოველდღიურ სირთულეებს მარტივად გაუმკლავდებიან.
მიიღეთ დახმარება
საბედნიეროდ, ჩვენ ისეთ სამყაროში ვცხოვრობთ, სადაც დახმარების თხოვნა და მიღება ნორმალურ მოვლენად ითვლება. თუ თქვენ ექსცენტრიკული, არაორგანიზებული და დაბნეული დედა ხართ, ამის გამო თავს დამნაშავედ ნუ იგრძნობთ. ყველა ადამიანი ერთნაირად მოწესრიგებული და წინდახედული ვერ იქნება. ინტერნეტში უხვად შეგიძლიათ მოიძიოთ ინფორმაცია დედის დღიურის ეფექტიანად წარმოებასთან დაკავშირებით, წაიკითხოთ გამოცდილი ადამიანების რჩევები. თუ ეს არ დაგაკმაყოფილებთ, დახმარებისთვის ახლობლებს, მეგობრებსა და მშობლებს მიმართეთ. ისინი საკუთარ გამოცდილებას გაგიზიარებენ და პირადი სურვილების დაკმაყოფილების, ოჯახის კეთილდღეობაზე ზრუნვისა და მშობლის მოვალეობების სრულფასოვნად შესრულებისთვის დროის ბალანსირებულად და ეფექტიანად გამოყენებას გასწავლიან.
წინასწარ გამოკვეთეთ პრიორიტეტები
დღიურის წერისას მხოლოდ ისეთი აქტივობები გამოკვეთეთ, რომელიც თქვენთვის და თქვენი შვილისთვის პრიორიტეტულია. გახსოვდეთ, რომ დრო ძალიან ძვირფასია და ის მხოლოდ ისეთ საქმიანობებზე უნდა დახარჯოთ, რომლებიც თქვენთვის ნამდვილად მნიშვნელოვანია. თქვენი დღიური თქვენს ღირებულებებსა და პრიორიტეტებს უნდა ასახავდეს. თუ თქვენთვის მნიშვნელოვანია შვილთან დროის უდიდესი ნაწილის გატარება, ეს თქვენს დღიურში უნდა აისახოს. როდესაც დღიურს აწარმოებთ, აუცილებლად გაითვალისწინეთ ბავშვის სურვილები და ღირებულებები, დაფიქრდით, რა არის მისთვის პრიორიტეტული და ეცადეთ თქვენი ყოველდღიური აქტივობები ბავშვის ინტერესებს მაქსიმალურად მოარგოთ.
დაისახეთ ყოველკვირეული მიზნები
რა გეგმები გაქვთ კვირის განმავლობაში ან რის გაკეთებას გეგმავს თქვენი შვილი ახლო მომავალში? ამ კითხვაზე პასუხი თქვენს დღიურში უნდა ჩაწეროთ. ყოველი კვირის ბოლოს კი საკუთარი საქმიანობა თავად უნდა შეაფასოთ. დააკვირდით, რამდენად ეფექტიანად ანაწილებთ დროს და რამდენად ახერხებთ დასახული მიზნების შესრულებას. წინასწარ გაწერეთ, რა დრო უნდა დაუთმოთ თქვენი მიზნების მიღწევას. მაგ. თუ თქვენ და თქვენს შვილს გაქვთ ოცნება, რომ სცენაზე ერთად იმღეროთ, განსაზღვრეთ რა გზით უნდა მიაღწიოთ დასახულ მიზანს და რა დრო დაგჭირდებათ მის მისაღწევად.
მომდევნო კვირის აქტივობების დასაგეგმად დრო აუცილებლად გამონახეთ
კვირა საღამოს, როდესაც ბავშვები დაიძინებენ, შეგიძლიათ დღიურის წერას შეუდგეთ და მომდევნო კვირის გეგმები წინასწარ ჩამოწეროთ. გამოკვეთეთ თქვენი პრიორიტეტები და მიზნები. ეცადეთ, დღიურის წარმოების პროცესში მარტო იყოთ, რათა მშვიდ გარემოში ფიქრისა და ანალიზის საშუალება გქონდეთ. აუცილებლად შეაფასეთ გასული კვირა, დააკვირდით რა სახის შეცდომებს უშვებთ და რა მიღწევები გაქვთ. იოცნებეთ და მიზნების დასახვის ნუ შეგეშინდებათ. მეოცნებე დედები, რომლებიც თავიანთი სურვილების ასრულებისთვის დროსა და ძალისხმევას არ იშურებენ, წარმატებულ შვილებს ზრდიან, რომელთაც საკუთარი მიზნებისთვის თავდაუზოგავი ბრძოლა შეუძლიათ.
რეფლექსიისთვის დრო ყოველდღიურად გამონახეთ
დღე ისე უნდა დაიწყოთ და დაასრულოთ, როგორც ამას ნამდვილი ჩემპიონები აკეთებენ. ადექით ადრე და დილიდანვე დაიწყეთ ფიქრი, თუ რის გაკეთება გსურთ დღეს და რას მოელით ამ დღისგან. მოუსმინეთ თქვენს შინაგან ხმას და კეთილგონივრული გადაწყვეტილებები მიიღეთ. საღამოს დღის ყველა აქტივობა შეაფასეთ და დღიურში ჩაწერეთ, რა გააკეთეთ სწორად და რა შეცდომებს უშვებთ. ყოველდღიური რეფლექსია უფრო მოწესრიგებულ და მიზანდასახულ მშობლად ჩამოყალიბებაში დაგეხმარებათ.
ისწავლეთ გამოწვევებთან გამკლავება
ყოველკვირეული აქტივობები ისე უნდა გაწეროთ, რომ სერიოზულ გამოწვევებთან გამკლავება გაგიმარტივდეთ. თუ სამსახურში სერიოზულ პროექტზე მუშაობთ და მისი დასრულებისთვის ძალიან ცოტა დრო გრჩებათ, ბუნებრივია, მთელი საღამო ბავშვთან ერთად ნახატების გაფერადებას არ უნდა დაუთმოთ. თქვენი საოჯახო და სამსახურეობრივი მოვალეობები ისე უნდა შეითავსოთ, რომ მათ შორის იდეალური ბალანსის დაცვა შეძლოთ. ყოველ დილით წინასწარ განსაზღვრეთ დღის 5 მთავარი გამოწვევა, რომელსაც აუცილებლად უნდა გაუმკლავდეთ. ყოველდღიური აქტივობები ისე გაწერეთ, რომ თქვენი პრიორიტეტებისა და მიზნების განხორციელება მშვიდად შეძლოთ.
იზრუნეთ საკუთარ თავზე
რომი ერთ დღეში არ აშენებულა! ბავშვზე ზრუნვა, ახალი სახლის მოწყობა, გარდერობის განახლება, სოციალური აქტივობები და ზედმეტი კილოგრამებისგან გათავისუფლება თქვენგან დიდ დროს და თანმიმდევრულობას მოითხოვს. ყველაფერი ნაბიჯ-ნაბიჯ, მშვიდად და აუღელვებლად უნდა გააკეთოთ. თუ თქვენ ყოველკვირეულად ხატვისთვის დროის დათმობა გქონდათ განზრახული, მაგრამ ერთ კვირაში მონა ლიზა ვერ დახატეთ, ნუ აღელდებით. ყველაფერი ჯერ კიდევ წინ არის.
ისეთი დღიური შეიძინეთ, როგორიც თქვენნაირ არაჩვეულებრივ დედას შეეფერება
ლამაზი, ეფექტური და სასიამოვნო ყდის მქონე დღიური დადებით განწყობას შეგიქმნით და წერის მეტ სტიმულს მოგცემთ. ეცადეთ, ისეთი დღიური შეიძინოთ, რომელსაც ინსპირაციული გამონათქვამები ამშვენებს და მოტივაციის გაზრდაში გეხმარებათ. თუ ძაღლები გიყვართ, ისეთი დღიური შეიძინეთ, რომელსაც თქვენი საყვარელი ცხოველის გამოსახულება ამშვენებს. თქვენი პერსონალური დღიური თქვენს ხასიათს უნდა ასახავდეს.
ბავშვთან კომუნიკაციას დიდი დრო დაუთმეთ
რამდენად არის თქვენი შვილი კმაყოფილი ყოველდღიური აქტივობებით, რა არის მისთვის მთავარი და იზიარებს თუ არა ის თქვენს ხედვებს? აღნიშნულ საკითხებზე ბავშვს ყოველდღიურად უნდა გაესაუბროთ. მისი შეხედულებების მოსმენა ყოველდღიური გეგმების გაწერაში დაგეხმარებათ და მოტივაციასაც შეგძენთ, რადგან დარწმუნებული იქნებით, რომ ყველაფერი, რასაც აკეთებთ, არამხოლოდ თქვენ გხიბლავთ და მოგწონთ, არამედ ოჯახის დანარჩენ წევრებსაც.
შეიმუშავეთ წლიური და თვიური გეგმები
ყოველდღიური და ყოველკვირეული გეგმების გაწერა ძალიან კარგია, მაგრამ თვიური და წლიური გეგმების შემუშავება თქვენი ფასეულობებისა და პრიორიტეტების უკეთ გააზრებაში დაგეხმარებათ. ყოველი თვის და წლის ბოლოს საკუთარი მიღწევები შეაფასეთ. დააკვირდით, როგორ ვითარდება თქვენი შვილი და რამდენად ეფექტიანად უმკლავდებით იმ გამოწვევებს, რომელიც თქვენს ყოველდღიურ ცხოვრებაში გხვდებათ. მსგავსი ანალიზი მომდევნო წლის გეგმების შემუშავებაში ძალიან დაგეხმარებათ.